18/04/2025 Interview Dag Allemaal

In 1984 en 1985 pleegde de Cellules Communistes Combattantes 25 aanslagen. Daarbij vielen twee doden en 28 gewonden. Paul Ponsaers (72), emeritus hoogleraar UGent criminologie, gaat in zijn boek ‘Bloedrood’ op zoek naar het ontstaan, het gedachtegoed én de figuren binnen de CCC. ‘Zelfs vandaag nog gelooft leider Pierre Carette in het nut van een gewapende strijd’, zegt hij.

Het is iets over middernacht op 1 mei 1985. Een duo bewakingsagenten ziet in de Brusselse Stuiversstraat, een steeg achter het Centraal Station, een ­witte bestelwagen staan aan de ­achterzijde van de gebouwen van het ­Verbond van Belgische Ondernemingen (VBO). Er springen twee mannen uit die pamfletten rondstrooien en dan op de vlucht slaan. De bewakers verwittigen de politie. ‘Maar amper één minuut later loopt er ook bij de rijkswacht een telefoontje binnen’, aldus Paul Pon­saers. ‘De beller zegt dat hij lid is van de CCC en dat er een bomauto staat aan de gebouwen van het VBO.’

Werd er accuraat gereageerd op dat dreigement?

Ja. Eén patrouille reed meteen naar de telefooncel in Ganshoren vanwaar het verontrustende telefoontje was gepleegd. Een tweede team rijkswachters haastte zich naar de VBO-gebouwen.

En toch liep het mis.

(knikt) De twee bewakingsagenten hadden intussen opnieuw naar de politie gebeld om te melden dat de bestelwagen in brand stond. Waarop de politie - nog steeds niet beseffend dat het om een bomauto ging, want die info zat bij de rijkswacht - de brandweer optrommelde om te komen blussen. De rijkswachters waren op hun beurt naar de voorkant van de VBO-gebouwen gereden, waar niks te zien was. Door die manke communicatie ging het fout en liep het fataal af voor de brandweerlui.

Nochtans waarschuwden ook de pamfletten voor het gevaar.

Klopt. Daarop stond een Franse tekst en een manke Nederlandse vertaling, met daarbij een vijfpuntige ster, het logo van de CCC.  ‘Gevaar, gepiegeerde wagen. Verwittig de collega’s en vlucht snel zo ver mogelijk op straat! Raak vooral de wagens niet aan.’ De CCC verspreidde altijd pamfletten om ongelukken te vermijden. Maar natuurlijk, als je midden in de stad een bom doet ontploffen, loop je het risico dat het fout gaat. De twee brandweermannen maakten geen schijn van kans tegen de autobom.

1 mei was het dieptepunt van een reeks aanslagen. De CCC was toen al een hele poos actief, toch?

Ze lieten voor ’t eerst van zich spreken op 2 oktober 1984. De bomaanslag bij het Amerikaanse Litton Industries in Evere kwam als een donderslag bij heldere hemel. Daarna volgden er nog, meestal op militaire doelwitten, zoals toeleveringsbedrijven voor kruisraketten. In België zaten toen nogal wat bedrijven die voor de NAVO werkten. Het was temidden in de vredesbeweging, de tijd van de betogingen tegen de kernraketten.

Complexe en warrige tijden…

We zaten in het midden van de Koude Oorlog, de Berlijnse Muur stond er nog en het communisme was ‘de grote vijand’. Tegelijk was er de nasleep van mei ’68 waarbij intellectueel gekleurde, internationale groepen als de Rote Armee Fraktion (RAF) en Baader-Meinhof in West-Duitsland, Action Directe in Frankrijk, de Rode Brigades in Italië ontstonden. Die noemden zichzelf guerillagroepen. Dat begon allemaal vrij studentikoos, maar het escaleerde snel. In die context ontstond bij ons de CCC.

Wist men wie er achter de CCC zat?

De naam van Pierre Carette circuleerde toch snel, ja. In linkse kringen herkende men z’n ‘handtekening’ in de aanslagen. Carette had eerder namelijk een steuncomité opgericht voor de RAF en de militanten van Baader-Meinhof. Carette is graficus, had een eigen drukkerij en was dus een handige pion voor de propagandamachine van die groepen. Hij drukte pamfletten tegen dumpingprijzen en daardoor wist hij natuurlijk ook veel. Al na die eerste aanslag wilde het gerecht hem oproepen.

Waarom is hij dan niet meteen opgepakt?

Carette leefde toen al ondergedoken en leek wel van de aardbodem verdwenen. Nu, er was op dat moment ook geen enkel bewijs tegen hem. Onderzoeksrechter Francine Lina zei destijds: ‘Ik kan toch niet iemand aanhouden omdat hij een boeventronie heeft.’ Pas na de aanslag op 4 november 1985 op een bankkantoor in Etterbeek kon men Carette écht linken aan de CCC. Onderzoekers vonden er een stukje tape met zijn vingerafdrukken.

Een slordigheid van Carette. Nochtans leek de CCC tot dan een goed geoliede machine, niet?

Ze waren tot in de puntjes voorbereid. Ze maakten foto’s van de gebouwen die ze viseerden, verkenden de buurt, hun pamfletten waren klaar. Op de dag van de aanslag moest er enkel nog een stempel met de juiste datum op. Zwak punt: ze waren maar met twee in hun beginperiode. Carette werd geflankeerd door de 11 jaar jongere Bertrand Sassoye, een beetje een tragisch figuur. Hij was gedeserteerd uit z’n militaire dienst. In een latere fase, al na 1 mei 1985, sloten ook Pascale Vandegeerde, een timide meisje, en Didier Chevolet zich aan bij de CCC.

Alle leden van de CCC leefden ondergedoken. Hoe kwamen zij dan eigenlijk rond?

Door bankovervallen te plegen. Al zijn ze daar nooit voor in beschuldiging gesteld. Ze noemden die overvallen trouwens ‘proletarisch winkelen’. Die bankovervallen zouden gepleegd zijn samen met mensen van Action Directe en RAF, die daarvoor wél in beschuldiging werden gesteld. Maar Carette en co. dus nooit.

Op 16 december 1985 wordt het kwartet terroristen opgepakt in de Quick van Namen. Onvindbaar en dan zo banaal geklist worden.

Ze zijn hen op het spoor gekomen via de FRAP, een terreurgroep van Belgisch-­Brusselse origine, ingebed in een vrije radio. Die groep was in het gat gesprongen dat de CCC gelaten had. Carette was een ongelooflijke ruziemaker, zelfs met zijn beste vrienden. En dus ook met de leden van de Action Directe. Die kozen er daarom voor om nauwer contact te zoeken met de FRAP. Zo kwamen ze Vandegeerde en Chevolet op het spoor. De politie volgde hen, tot in de Quick. Daar bleken ze samen aan het raam te zitten met Sassoye en Carette. Achteraf gezien heel dom. Ze dachten onherkenbaar te zijn. Ze waren wel alle vier gewapend.

In dezelfde periode was er ook de Bende van Nijvel. Hadden ECCC en de Bende iets met elkaar te maken?

Nee. Ik heb dat wel ooit gedacht. Er waren stemmen die toen zeiden dat de aanslagen tot doel hadden om de Belgische staat te verrechtsen. Het zou dan gaan om aanslagen met medewerking van politie en geheime diensten onder het mom van links terrorisme, maar gepleegd door extreemrechts. Maar ik heb die piste verlaten.

Na de arrestatie van Carette en co. viel de CCC stil. Waren ze dan maar met z’n vieren?

Als je de CCC vergelijkt met RAF, Action Directe en Baader-Meinhof, dan hadden ze inderdaad géén beweging achter zich. Die andere groepen hadden minstens 600 leden. Het idee van de CCC was: door propaganda te voeren winnen we leden. Maar dat is niet gelukt. Tja, als je mensen binnen de vredesbeweging wilt werven, dan moet je geen aanslag op de leider van die beweging plegen. Dat hebben zij wel gedaan met Pierre Galand van de massale protestbeweging tegen de plaatsing van de kruisraketten. Ik zeg het: het waren idioten.

Alle vier werden ze tot levenslang veroordeeld, maar ze kwamen vervroegd vrij.

Ze hebben tussen de 15 en 17 jaar vastgezeten. Het waren voorbeeldige gevangenen en onze wetgeving maakt dat een voorwaardelijke vrijlating dan mogelijk is. Vandegeerde is intussen overleden, maar Carette kan je zomaar tegen ’t lijf lopen.

Je sprak met Carette voor je boek, maar hij noemt jouw project ‘overbodig en onvermijdelijk oneerlijk’.

Ik heb met hem gemaild. Hij vindt m’n boek overbodig omdat hij alles zelf in zijn pamfletten heeft uitgelegd, en oneerlijk omdat ik hem ‘in een slecht daglicht’ stel. Carette is een gekke man, die over zichzelf in de wij-vorm spreekt, zonder een spatje humor. Hij is drammerig en cassant.

Is Carette anno 2025 nog een gevaarlijk man volgens jou?

Ik denk écht van wel, ja. Zelf pleegt hij wellicht geen geweld meer, maar hij gelooft nog steeds in het nut van een gewapende strijd en wil daar anderen toe aanzetten. In die zin is hij gevaarlijk, onvoorwaardelijk. Hij heeft z’n discours van 40 jaar geleden nooit aangepast. De wereld is veranderd, hij niet. Da’s oneerlijk, vindt hij: de wereld is fout, niet hij.

 info

‘Bloedrood’, Paul Ponsaers, Borgerhoff & Lamberigts, € 29,99