Ponsaers, P. (2017). Jihadi's in België, De route naar Zaventem en Maalbeek, Antwerpen/Apeldoorn, Maklu, pp. 252.


Op 22 maart 2016 ontploffen bommen om de luchthaven van Zaventem en in het metrostation Maalbeek. Dit was het culminatiepunt van een lange voorgeschiedenis van 25 jaar. Dit boek biedt een unieke reconstructie van deze tijdsperiode. Tot op heden ontbrak dit helikopterzicht op het jihadisme in ons land. Dit boek schetst het verhaal van geopolitieke gebeurtenissen die van "jongens van bij ons" handpoppen maakten van de transnationale politieke scène, die hen misbruikte en opofferde voor heel andere doeleinden dan deze waarin zij "geloofden". Het is de geschiedenis van de gestage uitbouw van het jihadistisch gedachtegoed in ons land, van talrijke rekruteringscirkels, propagandadispositieven, logistieke netwerken, financieringsstromen, dan de gang naar Syrië en van "returnees" naar België. Bommen komen niet uit de lucht vallen, maar zijn het resultaat van deze diverse fasen die het jihadisme in ons land doorliep.


Deze reconstructie geeft een breed lezerspubliek inzicht in deze historie, waarin een aantal protagonisten als een rode draad telkens weer opduiken en terug uit het blikveld verdwijnen, om na verloop van tijd opnieuw te verschijnen. Tal van details krijgen hun plaats binnen dit geheel en worden verduidelijkt in dit overzicht, met diverse mondiale uitlopers, die telkens ook terug verwijzen naar ons land. Het is daarom een treffende schets van de historische continuïteit die verborgen gaat achter de aaneenschakeling van talloze "faits divers" die het Belgisch terreurfenomeen omgeven.

Het boek is voorzien van een uitvoerige bibliografie en een handzaam naamregister, waarmee geïnteresseerde lezers verder aan de slag kunnen. Een must voor al diegenen die inzicht willen ontwikkelen over de "route naar Zaventem en Maalbeek".


Ponsaers, P. (2018). Loden jaren. De Bende van Nijvel gekaderd, Oud-Turnhout / ’s-Hertogenbosch: Gompel & Svacina, pp. 420.


13 maart 1982. Dinant. Rue de Sax. Twee onbekenden stelen uit een wapenwinkel een zwaar jachtgeweer. 9 november 1985. Aalst. Delhaize. De waanzin van de Bende van Nijvel bereikt zijn hoogtepunt. Acht mensen blijven liggen, neergeschoten, koelbloedig. Tussen beide data zijn er 28 doden gevallen. Het gerecht staat voor een raadsel. Al meer dan 35 jaar wachten de gerechtelijke overheden op tips om de bendeleden te ontmaskeren. De overvallen van de Bende van Nijvel laten onuitwisbaar litteken na op ons collectief geheugen.


Dit boek schetst de kroniek van een tijdperk, de 'loden jaren' van de Bende van Nijvel, die aan de feiten van 1982 tot 1985 voorafgaan en er onlosmakelijk mee verband houden. Het is een vorm van criminele archeologie, een absolute must voor wie zich nader wil informeren over de Bende van Nijvel, maar ook - en vooral - het fenomeen wil plaatsen in zijn historische context. Nooit eerder werd op zo'n indringende en gedocumenteerde wijze een analytisch verhaal geschreven over dit tijdperk. Wat gebeurde er allemaal in die jaren, getekend door de opkomst van extreemrechts? De auteur bespreekt sleutelgebeurtenissen (de opkomst van het Front de la Jeunesse, de brand bij het communistische tijdschrift Pour, de intrede van Westland New Post, de oprichting van de Groep G in de schoot van de rijkswacht) en sleutelfiguren (de entourage van toenmalig minister van Defensie Paul Vanden Boeynants, de bendes van Bouhouche en Beijer, Bultot en De Staerke). Ook de voedingsbodem voor de vele complotverhalen komt aan bod.

Wie wil ons laten geloven dat de Bende van Nijvel één geoliede militaire groep terroristen is die België moest verzwakken en in schok achterlaten? Wie had hier baat bij? Was het de rijkswacht? Extreemrechts? Politici? Ruziemakende magistraten?? Is er ooit echt een staatsgreep voorbereid en door wie? Zijn de materiële aanwijsbare verbanden, door de daders zelf onder de aandacht gebracht, essentieel om van 'de' Bende van Nijvel te spreken? En waarom zouden criminelen hun eigen misdaden signeren, als dat het risico om gepakt te worden en de kans op strafverzwaring verhoogt? Wie was de orkestleider van al deze feiten, gevoed en gevoerd vanuit één gemeenschappelijke logistieke pot. Wie was die sinistere ceremoniemeester?

"Geschiedenis overstijgt sowieso de waan van de dag, die tegenwoordig soms nog wat minder lang duurt dan een dag. Zonder hartstocht of polemiek leidt de auteur ons weg van verhitte debatten over "de reus" en nepnieuws over de ontelbare gerechtelijke blunders. Hij concentreert zich op de historische context van de Bende. Nauwgezet brengt hij extreemrechtse figuren en groeperingen in kaart, in de hoop vanuit de buitenste schil tot de binnenkant van de Bende door te dringen".

- Jos Vander Velpen, advocaat, voormalig voorzitter van de Liga voor Menstenrechten over 'Loden Jaren'.


Ponsaers, P. (2020). Terrorisme in België. Polarisering en politiek geweld. Oud-Turnhout / ’s-Hertogenbosch: Gompel & Svacina, pp. 326.


Sinds de Tweede Wereldoorlog is België geregeld het doelwit van terreur. Niet alleen door links- en rechts-extremistisch geweld dat 'van binnen uit is gegroeid', maar ook door gewelddaden die hun oorsprong vinden in buitenlandse conflicten. Dit boek brengt dit voor het eerst in kaart. Daarbij gaat ook ruime aandacht naar de context waarbinnen de terreur vorm kreeg.


Het eerste deel schetst het verhaal van de zogenaamde extreemlinkse Cellules Communistes Combattantes. Het tweede deel behandelt het Front de la Jeunesse en de Vlaamse Militanten Orde, twee extreemrechtse private milities. Het derde deel gaat over politiek geweld in België dat onder meer voortvloeide uit het Israëlisch-Palestijns conflict, de Marokkaanse machtsstrijd en de Turkse kwestie.


In een verhalende schrijfstijl en met een wetenschappelijke systematiek ontrafelt de auteur de dynamiek van polarisering en radicalisering die uitmondt in geweld.

"Wij mogen ons gelukkig prijzen dat Paul Ponsaers ons bij de les houdt. Met zijn nieuwe studie naar het rechts- en links-extremistische alsook het 'geïmporteerde" politieke geweld van de jaren tachtig voltooit hij een triptiek die de hele bandbreedte van het politieke geweld in de recente geschiedenis van ons land bestrijkt".

- Prof dr. Rik Coolsaet over 'Terrorisme in België'.


Ponsaers, p. (2020). Haatzaaiers, Extreemrechtse Radicalisering. Oud-Turnhout / 's-Hertogenbosch: Gompel & Svacina, pp. 244.


Nieuw Rechtse groepen slagen er in jongeren te rekruteren, op te leiden, te mobiliseren en te activeren. Ze verschillen daarin niet veel van terroristische groeperingen. Ze verspreiden een boodschap van ongelijkheid, racisme, negationisme en discriminatie. Ze gebruiken gretig desinformatie over migranten, vluchtelingen en andere kwetsbare groepen. Onveiligheidsgevoelens, angst, gebrekkige openbare informatie en simplistische verklaringen vormen hiervoor een vruchtbare voedingsbodem. Als influencers trachten ze aanhoudend de geesten te vergiftigen met propaganda en antidemocratisch gedachtegoed. Dit boek noemt ze onomwonden bij hun naam: haatzaaiers.


Extreemrechts bezet intussen, ook op verdoken wijze, politiek democratische posities. Deze infiltratie gebeurt vooral in partijen die de Vlaamse identiteit onderstrepen. Pijnlijk confronterend komt aan het licht hoe extreemrechts - vaak verborgen in interne chatrooms - subversief blijft invreten op de democratie. Een open debat moet hier wijken voor intimidatie, wat aanleiding kan geven tot geweld.

De auteur beschrijft het ontstaan en de betekenis van Nieuw Rechts en de wijze waarop dit fenomeen in Vlaanderen gehoor vindt. Hij schetst de opkomst van 'identitaire bewegingen' in het buitenland en het Vlaams-nationalistisch vernis dat er op eigen bodem  overheen wordt gelegd. Hij vergelijkt bewegingen als 'Schild en Vrienden' met sekten die gelijkwaardigheid afwijzen en bewust polariseren en provoceren met radicale standpunten, in de hoop de publieke Opinie van hun boodschap te overtuigen.

"In 'Haatzaaiers' legt Paul Ponsaers op een heldere manier bestaande netwerken en invloeden bloot. Bij momenten erg confronterend. Bijzonder goed geschreven. En bijzonder zorgwekkend".

- Christophe Busch, Hannah Arendt Instituut.


Ponsaers, P. (2021). Georganiseerde Wanorde, Rechts-extremisme in Vlaanderen 2019-2021, Oud-Turnhout / 's-Hertogenbosch: Gompel & Svacina, pp. 175.


Sinds de Pano-reportage 'Wie is Schild en Vrienden echt?" is eraan extreemrechtse zijde heel wat gebeurd. Dit polariserend gedachtegoed wordt via internet, in allerlei verborgen chatrooms, gretig aan de man gebracht. Maar ook op straat komt het ongenoegen tegen de democratie tot uiting in spandoeken, protestacties en manifestaties. 'Niet mijn regering' werd een merknaam sinds de 'Mars tegen Marrakesh' in 2018. De auteur overloopt alle gebeurtenissen van 'georganiseerde wanorde' waarbij extreemrechts betrokken was binnen de politieke context van 2019 tot 2021.


Dit boek biedt een handvat voor iedereen die geïnteresseerd is in de opgang van extreemrechts. Zo wordt de structuur geanalyseerd en inzicht verschaft in de evolutie van de identitaire beweging. Extreemrechts in Vlaanderen voedt zich met een uitgebreid buitenlands netwerk. De auteur legt het verband met de invloed van Rusland op het terrorisme in diverse EU-landen. Het militaire conflict in de Oekraïense Donbass-regio bleek nogal wat extreemrechtse activisten te mobiliseren. De trainingskampen die in Polen en Servië ontstonden voor private en publieke veiligheidsmensen, verschaffen blijkbaar veelvuldig opleidingen voor extreemrechtse activisten, onder wie ook Belgen.


Paul Ponsaers bespreekt de complexiteit van beleidsvoering tegen extreemrechts en waarschuwt voor de maatschappelijke gevolgen van deze olievlek voor onze democratie.


Ponsaers, P. (2022). Het terreurproces van Parijs, Oud-Turnhout / 's-Hertogenbosch: Gompel & Svacina, p. 378.


Op 13 november 2015 breekt in Parijs de hel los. Terroristische aanslagen op het voetbalstadion Stade de France, op cafés en restaurants en in theater Bataclan eisen 132 doden en meer dan 350 gewonden. Zes jaar later gaat het proces van start. Nog niet de helft van de ruim dertig betrokkenen zit in de beklaagdenbank. Het zijn de twijfelaars, zij die hun bomgordel niet tot ontploffing durfden te brengen. De belangrijkste hoofdrolspelers van de tragedie zijn dood en kunnen niet meer worden bestraft.


Wat is de bewezen, gerechtelijke waarheid achter de schokkende feiten? Paul Ponsaers volgde nauwgezet het 'proces van de eeuw'. Niet minder dan negen onderzoeksrechters werkten vier jaar aan de samenstelling van een strafdossier van ruim één miljoen bladzijden. De definitieve tenlastelegging van het Openbaar Ministerie telt 560 bladzijden. 1.765 slachtoffers kegden verklaringen ter zitting af. 330 advocaten en meer dan 2.400 burgerlijke partijen waren betrokken.


De auteur verwerkte de dagelijkse debatten, de elementen van het onderzoek en zijn expertise tot een indrukwekkend naslagwerk. Enkele maanden na Parijs was Brussel aan de beurt met een reeks bloedige terreuraanslagen op 22 maart 2016. Dit boek is daarom meteen een opstap naar het Brusselse proces.

"Uit een proces ontspringt niet altijd dé waarheid, maar één waarheid, met name de gerechtelijke waarheid".

- Procureur-generaal Camille Hennetier


"De collectieve emotie na de aanslagen in Parijs en Brussel zijn voldoende om een snelle en ondubbelzinnige veroordeling te rechtvaardigen. Wat is het nut van een rechtszaak dan nog? Gedurende lange tijd stelde ik mezelf deze vraag nadat ik werk gecontacteerd door de familie van Salah Abdeslam. Met zijn boek werpt Paul Ponsaers een nieuw licht op deze vraag".

- Advocaat Sven Mary.


"Buitengewoon knappe situering en samenvatting van wat er in Parijs door het assisenhof is beslist betreffende de terroristische aanslagen van 2015. Dit in relatie tot de publiek bekende achtergrondgegevens van de daders en hun handlangers enerzijds en van de slachtoffers anderzijds".

- Willy Bruggeman, Voorzitter van de Federale Politieraad België en expert in de parlementaire onderzoekscommissie naar de terroristische aanslagen van 2016 in Brussel en Maalbeek.